Bảo Tháp Swayambhunath: Ngôi Đền Phật Giáo Độc Đáo Trên Đồi Kathmandu

Ẩn mình trên đỉnh đồi xanh mướt, Bảo tháp Swayambhunath, còn được biết đến với tên gọi “Đền Khỉ”, là một trong những biểu tượng tôn giáo lâu đời và quan trọng nhất của Nepal. Xây dựng từ thế kỷ thứ 5, bảo tháp nổi bật với kiến trúc độc đáo và tầm nhìn ngoạn mục bao quát toàn cảnh Kathmandu. Du khách đến đây không chỉ được chiêm ngưỡng những tác phẩm nghệ thuật tôn giáo tinh xảo, mà còn có cơ hội trải nghiệm không khí linh thiêng, hòa mình vào các nghi lễ Phật giáo và Hindu, cũng như gặp gỡ những chú khỉ đáng yêu sống quanh khu vực. Bảo tháp Swayambhunath, với vẻ đẹp hoang sơ và giá trị lịch sử phong phú, hứa hẹn mang đến những trải nghiệm khó quên cho mọi du khách.

Giới thiệu chung về Bảo tháp Swayambhunath

Bảo Tháp Swayambhunath, còn được gọi là Đền Khỉ, là một trong những biểu tượng tôn giáo quan trọng nhất của Nepal, nằm trên đỉnh đồi cao hơn 200 mét, nhìn ra toàn cảnh thung lũng Kathmandu.

Được xây dựng từ năm 250 trước Công nguyên và chính thức trở thành điểm hành hương vào thế kỷ thứ V, Swayambhunath là một trong ba bảo tháp cổ linh thiêng nhất thế giới. Đặc biệt, ngôi đền này nổi bật với sự xuất hiện của những chú khỉ, được coi là linh vật và biểu tượng của sự trợ giúp thiêng liêng. Không chỉ mang vẻ đẹp kiến trúc tinh xảo, Swayambhunath còn là nơi giao thoa độc đáo giữa Phật giáo và Hindu giáo, thể hiện qua từng chi tiết kiến trúc và nghi lễ.

Mặc dù đã chịu nhiều thiệt hại từ trận động đất gần đây, nhưng với tinh thần kiên cường, người dân Nepal đã khôi phục và duy trì Swayambhunath như một di sản văn hóa thế giới, vẫn giữ nguyên vẻ hoang sơ và sức hút đặc biệt của mình qua hơn 2.000 năm lịch sử. Địa điểm này không thể thiếu trong hành trình tour du lịch Nepal, mang đến cho du khách trải nghiệm đặc sắc về văn hóa và tâm linh, khám phá những nét đẹp truyền thống và giá trị lịch sử của đất nước Nepal.

Lịch sử của Bảo tháp Swayambhunath

Theo ghi chép trong Gopālarājavaṃśāvalī, bảo tháp được thành lập vào đầu thế kỷ thứ 5 bởi vua Vṛsadeva, ông cố của vua Mānadeva (464-505). Một dòng chữ bằng đá bị hư hại được tìm thấy tại địa điểm này cũng xác nhận rằng vua Vṛsadeva đã ra lệnh thực hiện công việc xây dựng bảo tháp vào năm 640.

Tuy nhiên, truyền thuyết cho rằng hoàng đế Ashoka đã đến thăm địa điểm này từ thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên và xây dựng một ngôi đền trên đồi, nhưng sau đó ngôi đền này đã bị phá hủy. Mặc dù là một địa điểm Phật giáo, Swayambhunath được tôn kính bởi cả tín đồ Phật giáo và Hindu giáo. Trong suốt lịch sử, nhiều vị vua Hindu, bao gồm Pratap Malla của thủ đô Kathmandu, đã tỏ lòng tôn kính đến ngôi đền này. Vào thế kỷ 17, vua Pratap Malla đã xây dựng cầu thang phía đông để dễ dàng tiếp cận ngôi đền.

Bảo tháp Swayambhunath đã trải qua nhiều lần cải tạo trong suốt gần 1.500 năm lịch sử. Lần cải tạo lớn gần đây nhất diễn ra vào tháng 5 năm 2010, khi toàn bộ đền được mạ lại bằng 20 kg vàng, đây là lần cải tạo đầu tiên kể từ năm 1921. Công việc này được tài trợ bởi Trung tâm Hành Thiền Nyingma Tây Tạng ở California. Đáng tiếc, Swayambhunath đã bị thiệt hại nặng nề trong trận động đất ở Nepal vào tháng 4 năm 2015, nhưng vẫn giữ vững vai trò quan trọng trong đời sống tôn giáo của cả hai tôn giáo lớn ở Nepal.

Kiến trúc và thiết kế của Bảo tháp Swayambhunath

Nằm trên nền tảng là một mái vòm lớn, bảo tháp nổi bật với cấu trúc lập phương được sơn trắng, trên đó có đôi mắt của Đức Phật nhìn ra tất cả bốn hướng. Đôi mắt này tượng trưng cho quan điểm “toàn thấy” trong Phật giáo, thể hiện sự giác ngộ và lòng từ bi vô biên của Đức Phật. Phía trên đôi mắt là con mắt thứ ba, biểu tượng cho sự khôn ngoan và sự giác ngộ cao cả.

Bao quanh phần mặt lập phương là các torana hình ngũ giác, mỗi torana chứa các bức tượng điêu khắc tinh xảo. Phía sau torana và trên các khuôn mặt của bảo tháp là 13 tầng tháp, càng lên cao không gian càng thu nhỏ lại, đỉnh điểm là sự hiện diện của đỉnh tháp Gajur, biểu tượng cho sự đạt đến giác ngộ.

Khu vực thờ phụng xung quanh bảo tháp Swayambhunath rất phong phú, bao gồm nhiều khu vực thờ cúng khác nhau, phục vụ cho cả Phật giáo Kim Cương Thừa của miền Bắc Nepal, Phật giáo Newari ở miền Trung và Nam Nepal, cũng như Hindu giáo.

Hàng ngày, hàng trăm lượt khách hành hương vượt qua 365 bậc thang để lên được ngọn đồi, đi qua cổng sư tử và thần Vajra mạ vàng, sau đó họ đi vòng quanh bảo tháp theo chiều ngược kim đồng hồ. Kiến trúc không chỉ nổi bật bởi vẻ đẹp tinh xảo mà còn bởi ý nghĩa sâu sắc trong từng chi tiết, nhấn mạnh con đường tu dưỡng Phật pháp và tập trung vào sự cứu độ chúng sinh của Đức Phật.

Hoạt động và nghi lễ tôn giáo tại Bảo tháp Swayambhunath

Bảo tháp Swayambhunath là nơi diễn ra nhiều lễ hội và nghi lễ tôn giáo quan trọng, mang đậm bản sắc văn hóa và tín ngưỡng của người dân Nepal. Trong suốt cả năm, bảo tháp đón chào hàng ngàn tín đồ và du khách đến tham gia các lễ hội, trong đó nổi bật nhất là Lhosar, Buddha Jayanti, và Gunla.

Gunla là lễ hội quan trọng nhất tại Swayambhunath, đặc biệt với cộng đồng Phật giáo Newar. Lễ hội kéo dài một tháng vào tháng 8 hàng năm, kỷ niệm khóa tu của các tín đồ. Mỗi ngày trong suốt lễ hội, các Phật tử tập trung tại bảo tháp để đọc kinh và chơi nhạc truyền thống Newar, tạo nên một không gian thiêng liêng và trang nghiêm, nơi mọi người cùng nhau hướng về đạo Phật.

Buddha Jayanti, còn được gọi là Buddha Purnima, là lễ hội Phật giáo kỷ niệm cuộc đời của Đức Phật, bao gồm ba sự kiện chính: sự ra đời, giác ngộ và cái chết của ngài. Lễ hội này thường diễn ra vào tháng 4 hoặc tháng 5, thu hút đông đảo tín đồ đến Swayambhunath để tưởng nhớ và cầu nguyện.

Lhosar là lễ hội kỷ niệm năm mới trong Phật giáo, diễn ra vào tháng 2 hàng năm. Đây là dịp để cộng đồng Phật tử tổ chức các nghi lễ đón chào năm mới, mang đến hy vọng và sự an lành. Tại Swayambhunath, các nghi lễ truyền thống được thực hiện với lòng thành kính, thu hút đông đảo tín đồ và khách du lịch đến chiêm bái.

Mỗi lễ hội tại bảo tháp Swayambhunath không chỉ là dịp để tưởng nhớ các sự kiện quan trọng trong đạo Phật mà còn là thời điểm để cộng đồng cùng nhau chia sẻ và duy trì những giá trị văn hóa, tín ngưỡng truyền thống sâu sắc của mình.

Trải nghiệm tham quan tại Bảo tháp Swayambhunath

Khi đến tham quan Bảo tháp Swayambhunath, du khách sẽ có cơ hội trải nghiệm nhiều hoạt động hấp dẫn, giúp khám phá sâu sắc về văn hóa và lịch sử nơi đây. Dưới đây là một số gợi ý về những trải nghiệm không thể bỏ qua:

Đi bộ lên đỉnh đền

Du khách có thể chinh phục 365 bậc thang để lên đến đỉnh đền. Hành trình này không chỉ là một thử thách thú vị mà còn mang lại cảm giác thanh tịnh khi từng bước tiến gần hơn tới ngôi đền thiêng. Trên đường đi, bạn sẽ bắt gặp nhiều tượng đài tôn giáo và cổng sư tử uy nghiêm.

Ngắm nhìn toàn cảnh Kathmand

Khi đã lên đến đỉnh, du khách sẽ được thưởng thức khung cảnh ngoạn mục của thành phố Kathmandu từ trên cao. Vị trí đắc địa của bảo tháp trên ngọn đồi giúp bạn có tầm nhìn bao quát toàn bộ thủ đô, đặc biệt đẹp vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn.

Chụp ảnh cùng những chú khỉ sống động

Một trong những điểm độc đáo của Swayambhunath là sự xuất hiện dày đặc của những chú khỉ. Những chú khỉ thân thiện này thường xuyên giao lưu với du khách và tạo nên những khoảnh khắc vui nhộn. Bạn có thể dễ dàng bắt gặp chúng chơi đùa hoặc tận hưởng không khí yên bình của ngôi đền.

Tham gia các nghi lễ tôn giáo

Nếu may mắn, du khách có thể tham gia vào các nghi lễ tôn giáo diễn ra tại bảo tháp, đặc biệt là trong các dịp lễ hội như Gunla, Lhosar, hay Buddha Jayanti. Đây là cơ hội để bạn cảm nhận sâu sắc hơn về đời sống tinh thần của người dân địa phương và lắng nghe những lời cầu nguyện vang vọng giữa không gian thiêng liêng.

Tận hưởng không gian thiền định và yên tĩnh

Bảo tháp Swayambhunath cũng là nơi lý tưởng để tìm kiếm sự tĩnh lặng, thực hành thiền định hoặc đơn giản là ngồi lại để ngắm nhìn dòng người và cảm nhận nhịp sống chậm rãi, yên bình.