Điểm du lịch Nepal
Đền Nyatapola – Kiệt Tác Kiến Trúc Năm Tầng Cao Nhất Tại Thung Lũng Kathmandu
Th9
Đền Nyatapola, tọa lạc tại quảng trường Taumadhi ở Bhaktapur, là ngôi đền năm tầng cao nhất trong thung lũng Kathmandu. Với kiến trúc độc đáo và vững chắc, đền được xây dựng vào thế kỷ 18 dưới triều đại vua Bhupatindra Malla. Không chỉ là biểu tượng văn hóa của Nepal, Nyatapola còn nổi tiếng nhờ khả năng chống chọi tuyệt vời với các trận động đất lớn, bao gồm cả trận động đất năm 1934 và 2015.
Đôi nét về đền Nyatapola
Đền Nyatapola tọa lạc tại phía bắc Quảng trường Taumadhi ở Bhaktapur, là một trong hai ngôi đền duy nhất có kiến trúc năm tầng trong toàn bộ Thung lũng Kathmandu, cùng với đền Kumbheshwar ở Lalitpur (Patan). Với chiều cao ấn tượng, Nyatapola là biểu tượng của sự ổn định và vững chắc, ngay cả sau trận động đất năm 1934 và trận động đất lớn vào tháng 4 năm 2015. Đền thờ thần Bhagawati trong hình hài của Taleju, nữ thần bảo hộ của vương quốc thời kỳ Malla. Tuy nhiên, tên chính xác của nữ thần được thờ ở đây vẫn là một bí ẩn, vì các nghi lễ bí mật của các tu sĩ Rajopadhyaya Brahmin được giữ kín hoàn toàn.
Không chỉ là một công trình kiến trúc đồ sộ và ấn tượng, Nyatapola còn mang đến sự kỳ bí và linh thiêng cho những ai yêu thích khám phá văn hóa và lịch sử Nepal. Nếu bạn tham gia tour du lịch Nepal, Nyatapola là một điểm đến không thể bỏ qua, nơi bạn sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ kính và khám phá những bí mật ẩn sau ngôi đền cổ này.
Lịch sử của đền Nyatapola
Đền Nyatapola được xây dựng vào đầu thế kỷ 18, dưới triều đại của Vua Bhupatindra Malla (1696-1722), một trong những vị vua nổi tiếng với nhiều công trình kiến trúc đồ sộ. Tại Quảng trường Taumadhi, vua Bhupatindra lo lắng trước sự tức giận của thần Akash Bhairab, vị thần của không gian vô hạn và nỗi kinh hoàng, được thờ tại đền Bhairavnath. Để cân bằng sự hiện diện mạnh mẽ của vị thần nam này, nhà vua đã ra lệnh xây dựng một ngôi đền lớn thờ nữ thần, có thể là Taleju hoặc Siddhi Laksmi.
Ngôi đền được xây dựng với kiến trúc năm tầng và nền móng vững chắc, bao quanh bởi các bức tượng động vật và thần thánh, với sức mạnh tăng dần theo mỗi tầng. Những nỗ lực của nhà vua đã thành công trong việc xoa dịu thần Bhairab. Năm 1715, ông tiếp tục tu bổ đền Bhairavnath để đạt sự cân bằng với đền Nyatapola.
Đền đã trải qua nhiều sự kiện, bao gồm trận động đất năm 1934 và trận động đất năm 2015, nhưng vẫn đứng vững. Sau trận động đất năm 2015, việc sửa chữa được hoàn thành vào năm 2020, nhờ vào những nỗ lực của địa phương.
Ý nghĩa văn hoá của đền Nyatapola
Đền Nyatapola mang một ý nghĩa văn hóa sâu sắc trong lịch sử và đời sống tâm linh của người dân Nepal. Theo truyền thuyết, ngôi đền được xây dựng để đối phó với sự tàn phá của thần Bhairava, vị thần hủy diệt trong Hindu giáo, bằng cách tôn vinh nữ thần Siddhi Laxmi. Đây là biểu tượng cho sự cân bằng giữa sức mạnh và sự bảo vệ, mang lại hòa bình cho thành phố sau khi Bhairava bị khuất phục.
Điểm đặc biệt của Nyatapola là nó không chỉ tôn vinh nữ thần mà còn thể hiện nghệ thuật kiến trúc độc đáo, với 5 tầng đại diện cho ngũ hành: đất, nước, lửa, gió và bầu trời. Với chiều cao 30 mét, Nyatapola là ngôi đền cao nhất trong Thung lũng Kathmandu, biểu tượng cho sự trường tồn và sức mạnh vượt thời gian, khi nó đã sống sót qua các trận động đất lớn như trận động đất năm 1934.
Đền không chỉ có giá trị tôn giáo mà còn là biểu tượng của quyền lực và nghệ thuật trong triều đại Malla, được xây dựng nhanh chóng trong vòng chưa đầy 5 tháng, chứng minh sự tài năng của các nghệ nhân thời đó. Thêm vào đó, việc đặt các cặp linh vật bảo vệ theo từng cấp bậc của ngôi đền thể hiện sự hài hòa giữa con người và tự nhiên, với các hình tượng mạnh mẽ như sư tử, voi và nữ thần hổ, sư tử.
Kiến trúc của đền Nyatapola
Đền Nyatapola, theo nhà sử học kiến trúc Wolfgang Korn, được phân loại là đền kiểu “Type F,” với cột trụ bao quanh hoàn toàn bức tường gạch bên trong. Các cột đỡ trên mặt tiền nằm trên một vòm uốn lượn được gia cố bởi một thanh gỗ chắc chắn, ban đầu được sơn họa tiết hoa lá. Bên trên là phần đầu của các dầm được chạm khắc hình hổ vồ và các loài vật hung dữ khác, tạo điểm nhấn kiến trúc.
Mỗi tầng mái của đền được nâng đỡ bởi hệ thống giá đỡ gỗ chạm khắc hình các vị thần đa tay. Các giá đỡ phụ được khắc hình lá chồng lên nhau như vảy rắn. Mặc dù màu sắc ban đầu đã phai mờ, nhưng sự tinh xảo vẫn được thể hiện rõ.
Phần lõi gạch của đền, thu hẹp dần khi lên cao, được trang trí theo phong cách Newar với cửa lớn và cửa sổ giả. Nội thất bên trong đền rất bí ẩn, chỉ dành cho các nghi lễ mật tông với không gian nhỏ, chỉ đủ cho một nhóm ít người thực hiện nghi thức thiêng liêng.
Khả năng chống chọi đáng kinh ngạc của đền Nyatapola
Đền Nyatapola đã trải qua và sống sót sau nhiều trận động đất lớn trong lịch sử, đặc biệt là trận động đất Nepal–Bihar năm 1934 và trận động đất năm 2015, khi nhiều ngôi đền khác trong khu vực đã bị hư hại. Thành công của Nyatapola trong việc chống chịu các tác động từ động đất chủ yếu nhờ vào thiết kế kiến trúc thông minh và kiên cố.
Kết cấu ziggurat (dạng bậc thang) và tòa tháp năm tầng bằng gỗ và gạch của ngôi đền tạo nên một bệ đỡ vững chắc, giúp giảm thiểu tác động của động đất bằng cách tạo ra sự cách ly giữa ngôi đền và sự rung chuyển của mặt đất. Điều này tương tự như một hình thức “cách ly nền móng,” giúp bảo vệ cấu trúc khỏi lực động đất.
Ngoài ra, việc sử dụng hệ thống tam giác trong mái đền giúp định hướng cho các mảnh vỡ, nếu có xảy ra hư hại, rơi ra xa khỏi đền thay vì rơi thẳng xuống giữa đền. Đây là một yếu tố kiến trúc quan trọng trong việc bảo vệ ngôi đền khỏi các thiệt hại nghiêm trọng trong các trận động đất, so với những tòa nhà hiện đại có kết cấu kém vững chắc hơn.
Nhờ vào những yếu tố này, Nyatapola đã đứng vững qua nhiều thập kỷ, bất chấp các thiên tai.
5 sự thật thú vị về đền Nyatapola
- Đền Nyatapola không gắn liền với các lễ hội Jatra hay Guthi, điều này khá đặc biệt vì hầu hết các ngôi đền quan trọng ở Bhaktapur đều có liên kết với các lễ hội truyền thống này.
- Tên “Nyatapola” trong tiếng Newa bhasa có nghĩa là “ngôi đền năm tầng”, với “Nyata” là năm và “Pola” là tầng. Mỗi tầng của ngôi đền tượng trưng cho một yếu tố trong ngũ hành: đất, nước, lửa, gió, và bầu trời, theo thứ tự từ dưới lên trên.
- Với chiều cao 33 mét, Nyatapola không chỉ là ngôi đền cao nhất ở Bhaktapur mà còn là ngôi đền có mái truyền thống cao nhất Nepal.
- Điều đặc biệt hơn, toàn bộ công trình được xây dựng chỉ trong 214 ngày, mà không có sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại.
- Một điều thú vị khác là ngôi đền từng có 529 chiếc chuông gió treo dọc các tầng theo thứ tự: 48, 80, 104, 128, và 168 từ trên xuống dưới. Tuy nhiên, một trong số đó đã mất tích, và đến nay, không ai biết chiếc chuông đó đã được đặt ở đâu hay điều gì đã xảy ra với nó.
